Aragon, giữa sa mạc và núi tuyết Tây Ban Nha

Aragon là vùng đất hẻo lánh và rộng lớn thuộc Tây Ban Nha, nằm ở phía Nam dãy Pyrénées – đường biên giới tự nhiên giữa Pháp và bán đảo Iberia. Aragon kẹp giữa núi cao và hoang mạc, không có những thành phố du lịch nhộn nhịp, những công trình kiến trúc nổi tiếng, những đường bờ biển xanh cát trắng. Nhưng đổi lại, đây là một xứ xở yên bình.

Tuy ngày nay Aragon là một vùng thuộc Tây Ban Nha, gồm 3 tỉnh Huesca, Zaragoza và Téruel, nhưng trước đây là một vương quốc. Ai quan tâm một chút đến lịch sử châu Âu có lẽ biết tới vị vua nổi tiếng nhất của Aragon, Fernando II de Aragón, thời thế kỉ XV-XVI. Cuộc hôn nhân giữa Fernando và nữ hoàng tương lai xứ Castilla – Isabel I de Castilla, là cột mốc rất lớn trong lịch sử Tây Ban Nha. Fernando và Isabel cùng nhau trị vì hai vương quốc. Họ đem quân xuống phía Nam, tái chiếm vùng Andalusia và chấm dứt sự cai trị của vác vị vua Hồi giáo trên bán đảo Iberia. Sau này, cháu của họ, Charles Quint, trở thành Hoàng Đế nhà Habsburg, quyền lực nhất Châu Âu thời bấy giờ và hoàn thành quá trình thống nhất Tây Ban Nha vào thế kỉ XVI.

Aragon hiếm khi được khách du lịch theo đoàn để mắt tới. Những người yêu thiên nhiên thường đến đây một mình hoặc theo nhóm nhỏ để tận hưởng núi rừng tĩnh lặng, men theo những dòng suối chảy từ sông băng xanh mê hoặc, lạc bước trên những đồi hoa hạnh nhân nở trắng mùa xuân. Những người thích leo núi sẽ dành nhiều thời gian chinh phục một vài cung trek trong tổng số 20 ngàn km đường mòn. Còn những người yêu kiến trúc cổ sẽ say đắm những ngôi làng nhỏ đẹp như một bài thơ, không quản đường dài ghé thăm những tu viện xa xôi và những lâu đài phong cách roman trên triền núi.

Tôi yêu Aragon vì vẻ trầm lắng của mảnh đất này. Quang cảnh nơi đây nhuộm màu ghi xám hoài cổ, nom như tấm bưu thiệp cũ kẹp trong một cuốn sách đã bạc màu. Ở đây, giữa thiên nhiên rộng lớn và không gian thoáng đạt, người ta như sống ngoài thời gian. Trên các triền đá hoang sơ, ta vẫn có thể nghe thấy tiếng hát của những chú mục đồng, tiếng những chú chó lùa cừu xuống núi. Cây hương thảo và húng tây tỏa hương trên các cao nguyên, dưới bóng những cây sồi trăm tuổi. Các con đường mòn dẫn ta đến những thôn xóm nhỏ bên bờ suối. Khói lam từ chái bếp quyện lấy nắng chiều nhạt dần. Giản dị và bình yên.

Gợi ý lịch trình Bắc Aragon

Từ sau lần đầu tiên tới Aragon cách đây nhiều năm, tôi không ngừng trở lại đây vào tất cả các mùa. Tuy vậy, tôi tin chắc mình vẫn chưa được chiêm ngưỡng hết các sắc thái của mảnh đất vừa giản đơn vừa bí ẩn này. Người Tây Ban Nha vẫn gọi khu vực đồi núi phía Bắc Aragon, thuộc tỉnh Huesca, là terra bravia – vùng đất hoang dã. Những đỉnh núi xấp xỉ 3000 mét cùng những sông băng lạnh lẽo thoải dần xuống sườn Nam dải Pyrénées. Càng xuống phía Nam, về phía trung tâm lãnh thổ Tây Ban Nha, núi cao và rừng bị thế chỗ bằng cây bụi và cát trên các hoang mạc khô hạn quanh năm.

Một chuyến đi tới miền Bắc Aragon của tôi thường bắt đầu tại biên giới Pháp. Những đường đèo quanh co đưa tôi vượt dãy Pyrénées sang Tây Ban Nha. Tuy miền Nam Pháp và Bắc Tây Ban Nha đều có khí hậu ấm áp, nhưng từ cuối thu đến hết mùa xuân, núi Pyrénées là thế giới của tuyết. Nếu vượt núi trong khoảng thời gian này, ta nên chuẩn bị sẵn một bộ xích trong cốp xe, phòng khi đường đóng băng. Nếu tuyết rơi quá dày, các đường hầm thông giữa hai nước nằm ở độ cao từ 1500 đến 2000 m, có thể bị đóng và đôi lúc đường qua đèo cũng bị chặn vì tuyết lở.

Nếu bạn đến Aragon lần đầu, tôi sẽ gợi ý cho bạn lịch một lịch trình 4 ngày:

• Ngày 1: Làng Aínsa, hồ Mediano và Grado, thăm quan tu viện Santuario de Torreciudad, hiking lên lâu đài Samitier, nghỉ đêm ở Huesca hoặc Barbastro
• Ngày 2: Làng Alquézar, hiking quanh Alquézar, nghỉ đêm ở thành phố Zaragoza
• Ngày 3: Thăm quan thành phố Zaragoza, thăm quan lâu đài Loarre
• Ngày 4: Thăm quan và hiking vùng núi Mallos của làng Riglos, ghé thăm tu viện San Juan de la Peña

Ngày 1 : Làng Aínsa, hồ Mediano và Grado

Làng Aínsa

Tuy vậy, tuyết lạnh và băng giá chưa bao giờ cản được tôi đến với Aragon. Ngay bên kia biên giới, bạn sẽ tới Aínsa, một ngôi làng xinh xắn bên dòng sông Cinca. Aínsa hưng thịnh vào thời Trung Cổ và cố đô của vương quốc Sobrarbe trước khi được sát nhập vào Aragon ở thế kỉ XI. Những bức tường thành của Aínsa, được xây với mục đích phòng thủ trước sức tấn công của người Hồi giáo đến từ Maroc thế kỉ XI và của người Pháp thế kỉ XVI. Ngày nay, dãy tường thành vẫn còn gần như nguyên vẹn, bọc lấy quảng trường chính, xen kẽ tháp chuông, nhà thờ, lâu đài và những ngôi nhà đá im lìm như cách đây hàng trăm năm.

Hồ Mediano và Grado

Từ Ainsa, men theo bờ sông Cinca xuống phía Nam, về hướng thành phố Barbastro, bạn sẽ bị quyến rũ bởi màu xanh ngọc bích của hai hồ nhân tạo rất lớn, Mediano và Grado. Mặt hồ xanh ngắt đến mê muội, soi bóng những đỉnh núi xa nhất về phía Nam của dãy Pyrénées. Vì là hồ thủy điện, mực nước của Mediano và Grado sống theo nhịp tháng năm, lên cao vào mùa xuân khi tuyết tan và cạn dần khi bị mặt trời nóng bỏng của vùng hoang mạc thiêu đốt giữa mùa hè.

Ngắm nhìn hồ Mediano, ta không thể ngờ rằng làn nước im lìm, phẳng như gương ấy lại cất giấu nhiều hoải niệm của người dân trong vùng. 5 ngôi làng, trong đó có làng Mediano, đã mãi mãi bị nhấn chìm dưới đáy hồ từ năm 1973, khi đập thủy điện trên sông Cinca được hoàn thành và đi vào hoạt động. Thỉnh thoảng, vào những năm hạn hán, người ta lại có thể thấy tháp chuông và một phần làng Mediano, giờ đã trở thành những ngôi nhà hoang, nổi trên mặt nước hồ.

Ngày nay, từ các đường mòn trên núi, các sân nhà thờ và mái hiên những ngôi nhà ở vị trí cao hơn trên sườn đồi, ta có thể ngây ngất ngắm nhìn phong cảnh non nước hữu tình, tuyệt đẹp, nhưng man mác buồn. Như thể những luyến tiếc năm xưa còn hiện hữu theo dòng thời gian.

Santuario de Torreciudad

Vùng núi quanh hồ Mediano và Grado là một phần chân dải núi Pyrénées, trước khi nó thoải dần về phía hoang mạc phía Nam. Vào thời Trung Cổ, khi giao thông chưa phát triển, vùng núi hiểm trở này là nơi ẩn dật của các nhà tu khổ hạnh. Vì thế, khắp nơi trong vùng, ta có thể bắt gặp các tu viện từ lớn đến nhỏ, có lịch sử từ thế kỉ X, XI, như Torreciudad, santuario de Bruis, Ermita de San Clemente, Ermita de San Bartolomé, ermita San Juan … Trong đó nổi bật nhất là santuario de Torreciudad. Ngoài ý nghĩa tôn giáo quan trọng, thu hút hàng ngàn người hành hương mỗi năm, Torreciudad còn là một công trình kiến trúc đẹp. Khung cảnh sơn thủy hữu tình của nơi đây là sự kết hợp hài hòa của những đỉnh núi cao trắng tuyết đầy bí ẩn của dải Pyrénées và làn nước xanh mê hoặc của dòng Cinca.

Hiking lên lâu đài Samitier

Cũng như các nơi khác thuộc dải Pyrénées, khu vực ven hồ Mediano và Grado không thiếu những đường hiking thú vị. Giữa hàng ngàn sự lựa chọn, nhất định bạn không thể bỏ qua cung hiking lên lâu đài Samitier và nhà thờ San Emeterio y San Celedonio. Đây là cung đường ngắn và rất dễ, hoàn toàn phù hợp với gia đình có con nhỏ 5-7 tuổi và tặng cho bạn những điểm ngắm cảnh từ trên cao đẹp nhất trong vùng.

Trailhead: Làng Samitier

Độ khó: Dễ

Khoảng cách: 4.5 km

Elevation: 230 m lên, 230 m xuống

Thời gian: 2.5 – 3 h

Type: 2 chiều, đi về cùng đường

Bản đồ: link đến bản đồ

Nếu bạn muốn xe bản đồ đường hiking này trên Alltrail thì có thể click vào đường link sau nhé: Bản đồ

Làng Samiter có chỗ đỗ xe và bảng giới thiệu các điểm đến thú vị trong vùng. Từ rìa làng, bạn đi theo hướng bảng gỗ chỉ Stos. Emeterio y San Celedonio và Sta Waldesca về hướng núi. Trong gần 2 km đầu, đường dốc thoai thoải và khá rộng rãi, xe ô tô 4×4 có thể lên được. Tuy nhiên cũng không nên đi xe lên đây vì phía trên không có chỗ đậu xe.

Khi bạn gặp một tu viện nhỏ xây bằng đá bên tay trái, tên là Ermita de Santa Waldesca, tức là bạn đã đi được 2/3 đường. Từ đây đường sẽ dốc hơn một chút và nhiều đá lổn nhổn hơn nhưng vẫn dễ đi. Đoạn đường đá này không dài, chỉ khoảng vài trăm mét, tức là chưa kịp thấy mệt thì đã đến chân nhà thờ San Emeterio y San Celedonio rồi.

Nhà thờ này xây theo kiến trúc Roman từ thế kỉ XI và mới được phục chế cách đây hơn 20 năm. Bạn đừng ngần ngại đẩy cánh cửa gỗ đi vào bên trong. Đi xuyên qua nhà thờ cũng là đường dễ nhất để lên lâu đài Samitier bên trên. Đoạn cuối lối lên lâu đài hơi hẹp một chút. Nếu bạn giữ thăng bằng không tốt hoặc đi với trẻ con thì cần rất cẩn thận. Lâu đài Samitier khá đổ nát vì không được phục chế chuyên vẹn như nhà thờ nhưng có tầm nhìn rất đẹp xuống hồ, đập nước và vùng núi xung quanh.

Khi đứng ở đây, bạn sẽ hiểu mối quan hệ gần gũi từ thủa xa xưa của người dân Aragon với địa hình trong vùng. Từ trên cao, dựa lưng vào núi, lâu đài Samitier canh giữ lối vào vùng Sobrarbe. Gần 400m bên dưới là dòng Cinca, nhìn xa hơn về phía Đông Bắc, ta còn có thể thấy đỉnh Cotiella, núi Peña Montañesa nằm đối diện với láng Ainsa, và vùng núi Mont-Perdu được xếp hạng di sản thiên nhiên UNESCO từ năm 1997.

Ngày 2: Làng Alquézar và các hẻm núi của Rió Vero

Đón đọc phần 2 (updating)

Ngày 3: Thành phố Zaragoza, Lâu đài Loarre

Đón đọc phần 3 (updating)

Ngày 4: Vùng núi Mallos của làng Riglos, Tu viện San Juan de la Peña

Đón đọc phần 4 (updating)

Album ảnh vùng Aragon

https://www.facebook.com/pg/cherrytree.fr/photos/?tab=album&album_id=380783149169133