Andalusia – Miền Nam Tây Ban Nha

Trong chuyến roadtrip đầu xuân, tôi từ Pháp, vượt dãy Pyrénées, xuyên qua những hoang mạc cằn khô của Tây Ban Nha để đến với vùng Andalusia. Nếu bạn đã đọc cuốn sách « Nhà Giả Kim » nổi tiếng của tác giả Paulo Coelho hẳn đã biết mảnh đất quê hương và cũng là nơi khởi đầu cho chuyến phiêu lưu vượt sa mạc đi tìm kho báu của chàng Santiago.

Andalusia rộng lớn, nằm tận cùng phía Nam Tây Ban Nha, chỉ cách Maroc một dải eo biển hẹp Gibraltar. Là điểm nối giữa hai châu lục Âu – Phi, Andalusia là mối giao tụ của những luồng văn hóa khác nhau, dung hòa nhiều nền văn minh và tôn giáo qua hàng ngàn năm. Vì thế, đến Andalusia là đến với một châu Âu hoàn toàn khác, vừa lãng mạn như châu Âu truyền thống, vừa duyên dáng và bí ẩn như bước ra từ xứ Ả Rập của Ngàn Lẻ Một Đêm vậy.

Lâu đài Almodovar del Rio xây bởi người Moors ở Andalusia

Vào đầu thế kỉ VIII, người Moors, những người gốc Ả Rập theo đạo Hồi đến từ Bắc Phi đã đặt chân đến châu Âu và nhanh chóng chiếm gần trọn bán đảo Iberia, gồm Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha ngày nay. Thời đó, phần còn lại của châu Âu còn chìm trong bóng đêm Trung Cổ tối tăm. Trong vòng hơn 700 năm, các vị vua Hồi đã lập nên một Al-Andalus trù phú, mang đến cho nơi này nền văn minh vượt trội và sự giàu có xa hoa mà không một vùng đất Tây Âu nào khác có thể sánh được.

Đến với Andalusia là đến với trái tim Tây Ban Nha, với những điệu flamenco sôi động, những trận đấu bò cuồng nhiệt. Ở xứ sở này, những cánh đồng ô liu trải khắp các sườn đồi. Những vườn hạnh nhân tung cánh mỏng manh, phớt hồng vào gió tháng Ba. Những vườn cam, chanh nở hoa thơm ngát nắng tháng Tư, đợi đến độ vàng cam, chín mọng khi Đông về.

Mùa xuân cũng là cuối mùa cam. Cam năm ngoái rụng dần, thay vào đó là những bông hoa mới, thơm ngát. Cây cam được trồng rất nhiều làm cảnh ở vùng Andalusia.

Tôi vẫn nhớ buổi sáng hôm ấy, tôi rời nhà trọ rất sớm để tới Córdoba, thành phố đầu tiên của vùng Andalusia mà tôi sẽ đặt chân đến. Tôi bắt gặp bình minh đang chạy dọc những con đường xuyên qua dải đồi ô liu xanh bạc. Những tia nắng đầu tiên lóe sáng, rọi lên những đỉnh núi tím nhấp nhô của dải Sierra Morena. Tôi hé cửa sổ xe, tận hưởng luồng khí mát lạnh còn vương hơi sương. Một ngày mới bắt đầu ở một vùng đất mới.

Córdoba – Cố đô Hồi Giáo ở châu Âu

Córdoba, cùng với Sevilla và Granada, là những thành phố đẹp nhất vùng Andalusia. Córdoba xưa kia từng là thủ phủ quyền lực đầu tiên của nhà nước Hồi Giáo ở Al-Andalus. Vào thế kỉ thứ X, đây là thành phố lớn nhất và cũng là nơi có nền văn hóa, kiến trúc, nghệ thuật phát triển nhất Tây Âu. Một thành Baghdad phương Tây. Dân số Córdoba thời đó ước tính vào khoảng từ 250 ngàn đến 500 ngàn người, với hơn sáu trăm nhà thờ Hồi Giáo.

Những công trình đồ sộ là minh chứng cho một thời rất hưng thịnh của Cordoba. Sáng chủ nhật, đường phố vắng hoe và yên bình như thể vài trăm năm trước

Dấu ấn Ả Rập ở Tây Ban Nha

Thế kỉ XIII đánh dấu bước ngoặt trong lịch sử Córdoba khi các vị vua Công Giáo bắt đầu công cuộc chinh phục lại miền đất phía Nam Tây Ban Nha. Từ đó, Córdoba trở thành giao điểm của ba tôn giáo, nơi đạo Hồi, Do Thái và Cơ đốc cùng chung sống.

Ngày nay, nếu có dịp thả hồn đi lạc trong khu phố cổ lắt léo như mê cung của Córdoba, ta vẫn có thể cảm thấy vẻ đẹp của một tàn dư quá khứ. Hàng ngàn năm lịch sử dường như cô đọng ngay trước mắt. Kiến trúc Córdoba là sự kết hợp hoàn hảo của văn hóa Hồi Giáo và phục hưng châu Âu. Những công trình đồ sộ nhưng không kém phần tinh tế đánh dấu một thời hoàng kim cách đây nhiều thế kỉ.

Mezquita – In dấu lịch sử Córdoba

Trung tâm Córdoba nằm bên bờ Bắc sông Guadalquivir, bao quanh trái tim thành phố – Mezquita. Mezquita là nhà thờ lớn của Córdoba và là đỉnh cao của kiến trúc Moorish thế kỉ thứ X. Mezquita mang một lối kiến trúc biến thể vô cùng đặc biệt. Bờ thành cao bao quanh Mezquita được trang trí tỉ mỉ bằng những họa tiết Ả Rập truyền thống và những đường trạm khắc tinh tế. Từ một nhà thờ Cơ đốc xây trên nền một ngôi đền La Mã, các vị vua Hồi đã biến nơi này thành một công trình lộng lẫy bậc nhất. Sau nhiều thế kỉ, Mezquita được hoàn thiện, trở thành giáo đường Hồi Giáo lớn thứ hai thế giới, chỉ sau nhà thờ ở Thánh Địa Mecca. Qui mô đáng kinh ngạc của Mezquita được dựng từ những mái vòm tuyệt mĩ và 856 cây cột đá cẩm thạch trên diện tích khổng lồ 180 m x 130 m, tương đương với 2,3 ha.

Bên ngoài Mezquita, giờ là nhà thờ Thiên Chúa giáo được trang trí họa tiết truyền thống Ả Rập

Vào thế kỉ XIII, các vị vua Công Giáo tái chiếm Córdoba và Mezquita lại trở thành nhà thờ Thiên Chúa. Hầu như toàn bộ Mezquita đều được giữ như nguyên bản. Nhà thờ Công Giáo chỉ cho phá đi phần chính giữa và xây thêm thánh đường kiến trúc gotic và baroc, cũng hoành tráng không kém phần còn lại, nhằm khẳng định uy quyền và tín ngưỡng của mình. Ta vẫn còn phân biệt được những dấu tích cổ từ thời La Mã thời xa xưa, nằm cạnh những khung cửa, mái vòm mềm mại theo phong cách chủ đạo Ả Rập. Sau khi đã đến thăm quá nhiều công trình tôn giáo trên thế giới, có lẽ chỉ Mezquita, cùng với những dấu tích lịch sử nơi này mang trên mình, mới lại có thể khiến tôi ngỡ ngàng đến vậy.

Mezquita là công trình lớn nhất của Cordoba, phía có kiến trúc Baroc và Gotic châu Âu

Cùng bên trong Mezquita, phía có kiến trúc Ả Rập

Phố cổ Córdoba

Từ Mezquita, những con phố nhỏ tỏa ra xung quanh. Những khu phố Ả Rập và Do Thái (Judería) góp phần làm nên nét đáng yêu của Córdoba. Có những góc đường nhộn nhịp, mang hơi hướng một khu chợ Maroc, tấp nập những hàng lưu niệm cho khách du lịch.  Thoắt cái, sau một khúc quành, vẻ tĩnh lặng trở lại dưới bóng những ngôi nhà sơn trắng tươi mới.

Các góc nhỏ trong khu phố cổ Córdoba xinh xắn đáng yêu như trong phim

Những ngôi nhà trắng đáng yêu là kiểu nhà điển hình của Cordoba

Những quảng trường nhỏ xíu, trang trí bằng vòi phun nước xinh xắn

Đi dạo phố cổ Córdoba trong một sáng mùa xuân đẫm hương cam là một kỉ niệm không thể quên. Rảo bước từ trung tâm sang khu phố San Basilio, ngó đầu vào những khung cửa hé mở, bạn sẽ được thỏa trí tò mò. Những con phố hẹp xinh xắn của Córdoba, cũng như nhiều thành phố khác vùng Andalusia, cất giấu nhiều bất ngờ. Các tòa nhà thường có một patios – sân trong, bắt nguồn từ kiến trúc cổ La Mã, ngày nay rất phổ biến ở Nam Tây Ban Nha và các nước Bắc Phi. Đây là khoảng sân nhỏ giữa nhà, cách biệt với đường phố bên ngoài bởi một hai lớp cổng, khoảng lặng an yên và thanh mát trong cái nóng cháy bỏng của miền Nam.

Hoa lá có mặt ở khắp mọi nơi, trên tất cả các khung cửa sổ nhà ở Cordoba

Khoảng đầu tháng 5, Córdoba náo nhiệt với lễ hội Patios – Fiesta de los Patios. Lễ hội Patios của Córdoba bắt nguồn từ đầu thế kỉ XX, và đã được UNESCO xếp hạng di sản phi vật thể. Mỗi mùa xuân tới, các khoảnh sân được trang trí lộng lẫy bằng những chậu hoa rực rỡ hương sắc mở cửa cho khách vào thăm quan. Giữa tháng 5, lễ hội Patios sẽ bầu chọn những patios đẹp nhất và có kiến trúc cổ được bảo tồn tốt nhất.

Những khoảng sân nở hoa rực rỡ mùa xuân. Hai tuần đầu tháng 5 là lễ hội Patios ở Cordoba. Những khoảng sân nhỏ (Patios) được chăm chút cẩn thân, sẽ tham gia lễ hội, bầu chọn khoảng sân đẹp nhất

Mỗi patio đều mang một tính cách riêng của chủ nhà

Đi xa một chút ra ngoài khu trung tâm nhộn nhịp, Córdoba là một thành phố yên bình. Tôi thích ghé qua những quảng trường nhỏ trong nắng chiều nhẹ nhàng, như Plaza del Conde de Priego hay Calle Compás de San Francisco. Ngồi xuống một băng ghế yên tĩnh dưới bóng cây cam và hít hà hương hoa cam thơm ngọt ngào, thật thư thái biết bao.

Đi ra xa một chút xíu sẽ đến những con phố nhỏ vắng người

Plaza del Conde de Priego dưới bóng cây cam nở hoa thơm lừng mùa xuân.

Calle Compás de San Francisco vắng vẻ vì hơi xa khỏi trung tâm thành phố

Córdoba – Theo dấu Game of Thrones

Các fan hâm mộ bộ phim Game of Thrones của đài HBO sẽ không thể bỏ qua Córdoba khi ghé thăm miền Nam Tây Ban Nha.

Ngay sát trung tâm thành phố, vắt qua sông Guadalquivir là cây cầu Roman (Roman bridge), được lấy làm bối cảnh cho cây Cầu dài của Volantis (Long Bridge of Volantis) trong mùa 5. Cầu Roman của Córdoba được khởi công từ thế kỉ thứ I trước Công Nguyên, và thường xuyên được tu sửa cho đến khi tìm được diện mạo đẹp và chắc chắn như hiện nay vào thế kỉ VIII. Cầu Roman là một phần của tổng thể vô cùng hài hòa với những kiến trúc tuyệt đẹp mà người Moors đã để lại cho Córdoba.  Hãy thử vào thành phố từ bờ Nam sông Guadalquivir, cầu Roman làm tiền cảnh, những tháp chuông nhà thờ cổ cùng Mezquita nổi bật phía sau trong áng hoàng hôn. Trên cầu, các nghệ sĩ lướt tay trên chiếc trống hang đánh những điệu nhạc âm sắc Trung Cổ, hay gẩy những bản guitar Tây Ban Nha nhịp nhàng. Đã có lúc, tôi tưởng mình đang bước vào một thế giới giả tưởng, giống như Tyrion Lannister và Varys tiến vào thành Volantis.

Cầu Roman bắc qua sông Guadalquivir nổi tiếng trong phim

Tiếp tục hành trình theo dấu Game of Thrones, tôi tới lâu đài Almodovar del Rio (Castillo Almodovar del Rio) và khám phá thêm một kho báu kiến trúc khác của người Moors thế kỉ VIII. Lâu đài Almodovar, chỉ cách Córdoba khoảng 22 km về phía Tây, là phiên bản đời thực của pháo đài High Garden nhà Tyrell xuất hiện trong mùa 7. Hệt như trong phim, Almodovar nằm trên một ngọn đồi cao, giữa đồng xanh. Hãy thử  leo lên một trong tám tòa tháp cổ của lâu đài lướt tầm mắt trên những ruộng hoa cải dầu vàng rực và hưởng trọn mùa xuân Andalusia xem sao nhé.

Cách Cordoba không xa, chỉ tầm 30 km, là lâu đài Castillo Almodovar del Rio, nơi làm bối cảnh cho High Garden nhà Tyrell trong Game of Thrones

Nên đến Córdoba vào lúc nào

Córdoba, cũng như vùng Andalusia có mùa hè rất nóng, vì vậy mùa đẹp nhất để đến đây là tháng 4, 5 và 10, 11, khi thời tiết mát mẻ và dễ chịu. Đặc biệt vào mùa xuân, Córdoba có nhiều lễ hộii. Từ đầu tháng 4, các patios có trang trí các bình hoa rực rỡ cũng mở cửa cho khách vào xem.

Nếu không thích đông đúc, bạn nên tránh Semana Santa – Tuần lễ Thánh (tuần lễ có ngày lễ Phục Sinh, xê dịch trong khoảng tháng 3, 4 theo từng năm). Đây là tuần lễ người Tây Ban Nha hay đi chơi, có nhiều hoạt động ngoài trời và giá các dịch vụ cũng tăng cao, khách sạn có thể đắt gấp 3 lần.

Mùa xuân, thời tiết mát mẻ và hoa trái rực rỡ

Di chuyển ra sao

Tới Córdoba

Córdoba là một thành phố nhỏ nhưng ga tàu của Córdoba nằm ở vị trí thuận lợi, là điểm giao của nhiều tuyến đường sắt, trong đó có tuyến cao tốc LGV từ Madrid đến các thành phố lớn ở vùng Andalusia.
Vì vậy để đến Córdoba từ nước ngoài, bạn có thể bay đến một trong các thành phố lớn như Madrid, Sevilla, Malaga rồi từ đó đi tàu đến Córdoba.

Trong Córdoba

Như nhiều thành phố cổ khác của Tây Ban Nha, khách du lịch sẽ khó tìm chỗ đậu xe. Hơn nữa các khu phố cổ lát đá rất chật hẹp. Vì vậy cách tốt nhất để khám phá thành phố được xếp hạng di sản UNESCO này là đi bộ. Đi dạo trong hương cam thớm ngát, lắng nghe tiếng đàn Tây Ban Nha và ngó qua các quán bar, quán tapas cũng thú vị lắm.

Đi đâu trong ngày ở Córdoba

Córdoba là nhỏ xíu, vừa đủ để thăm quan trong ngày. Các điểm chính như mình kể bên trên rồi:

• Mezquita, giáo đường Hồi Giáo – Cơ Đốc, công trình kiến trúc hoành tráng và đặc biệt nhất của Córdoba
• Kế bên Mezquita, cạnh bờ sông Guadalquivir là Alcazar. Alcazar phiên âm từ tiếng Ả Rập « Al-Qasr » có nghĩa là « Cung điện ». Cung điện của Córdoba khá nhỏ và không đặc biệt lắm so với Alcazar của Sevilla hay Granada. Nhưng đây là nơi Christopher Columbus diện kiến vua và nữ hoàng Tây Ban Nha – Ferdinand d’Aragon và Isabella I de Castille vào năm 1486. Và từ đó Christopher Columbus tìm được hậu thuẫn của triều đình Tây Ban Nha để thực hiện chuyến đi năm 1492 có một không hai trong lịch sử.
• Khu phố cổ Judería ngắm phố phường xinh xắn và cửa hàng tấp nập, khu có nhiều quán bar tapas và hàng ăn ngon.
• Khu San Basilio, nhiều patios mở cửa cho khách vào thăm và ngắm hoa. Có một số patios phải mua vé nhưng cũng có nhiều chỗ miễn phí hoặc trả tùy tâm. San Basilio là một khu phố nhỏ xíu, cứ đi lòng vòng tất cả các đường. Thấy chỗ nào mở cửa là ngó vào thôi
• Đến cầu Roman bắc qua sông Guadalquivir ngắm Córdoba trên nền trời rực hồng lúc chiều tối, hoàng hôn

Các cửa hàng tấp nập trong khu phố cổ lắt léo

Đến Córdoba bạn nên lựa tránh Chủ Nhật và thứ 2. Hai ngày này các điểm thăm quan của thành phố đóng cửa rất sớm, có nơi đóng hẳn luôn cả ngày thứ 2.

Nếu có thêm nửa ngày nữa ở Córdoba, bạn có thế đến lâu đài Almodovar del Rio, cách Córdoba 22 km, thăm quan nơi được dùng làm bối cảnh cho High Garden nhà Tyrell trong Game of Thrones.
Bắt bus M-250 từ Córdoba di San Sebastian, xuống ở bến Almodovar del Rio (Parada de Consorcio) 45 phút, giá vé 2€. Link: Website

Khi đến bãi đỗ xe bên dưới chân đồi của lâu đài Almodovar del Rio, bạn không nên đi theo đường trải nhựa lên tận cửa lâu đài mà nên đi vòng theo đường mòn leo lên sườn đồi theo phía bên phải bãi đỗ xe (nếu đứng quay mặt vào lâu đài). Đường mòn này dẫn bạn đến những chỗ có góc ảnh đẹp và vắng người.

Đường mòn phía bên phải lâu đài dẫn bạn đi vòng quanh lâu đài

Ăn gì ở Córdoba

Đồ ăn ở Andalusia và nhất là Córdoba vừa rẻ vừa ngon. Mình gợi ý một số món nếm thử nhé:

• Salmorejo: là đặc sản đầu tiên mà người ta nghĩ tới khi nhắc đến ẩm thực Córdoba . Món súp nguội này xay từ cà chua, ruột bánh mì, tỏi và dầu oliu, có rắc thêm một ít vụn jambon hoặc trứng luộc.
• Rabo de toro : đuôi bò tót là món đặc sản không thể thiếu trên thực đơn mọi nhà hàng truyền thống Córdoba vào mùa đấu bò (tháng 5 đến tháng 9).
• Tapas : Chưa ăn tapas thì coi như bạn chưa đến Tây Ban Nha. Đây không chỉ là một món ăn mà còn là phong cách sống của đất nước này. Thậm chí tiếng Tây Ban Nha còn có từ tapean­do có nghĩa là “đi ăn Tapas”.Tapas là món khai vị, mỗi phần đều nhỏ nhắn bằng nửa bàn tay, nhưng cũng có thể gọi nhiều phần để ăn như món chính. Riêng các quán bar tapas vùng Andalusia sẽ bạn tặng một phần tapas miễn phí khi bạn gọi đồ uống. Ở Córdoba có vô số các quán bar tapas ngon lịm.
• Đùi lợn hun khói Iberia : jamón ibérico là một trong những loại thịt đùi lợn muối và hun khói ngon nhất ở Tây Ban Nha. Trong đó jamón của Córdoba nguồn gốc từ thung lũng Los Pedroches ngon nổi tiếng.

Đặc sản Cordoba là món súp nguội Salmorejo, ăn hơi giống Gaspacho nhưng đặc hơn vì có pha lẫn ruột bánh mì

Ở Cordoba, hay cả vùng Andalusia, đồ ăn rất rẻ và ngon. Tapas là món quốc hồn quốc túy của Tây Ban Nha

Các quán ngon

Một số quán mà mình thích ở Córdoba:

• Bar Santos: quán bar tapas nằm ngay sát Mezquita, nơi bán món tortilla de patata (ốp lết khoai tây) ngon nhất trong thành phố. Tortilla de patata cũng là một trong những đặc sản nhất định phải thử của Tây Ban Nha.
• Taberna El Paseo: một quán tapas nằm trên đường bờ sông, phía Đông Mezquita. Quán này có nhiều loại tapas, nhất là jambon Iberia ngon. Địa chỉ : Plaza Cruz del Rastro.
• Taberna La Viuda: quán đồ truyền thống Andalusia và Córdoba, nằm trong khu San Basilio. Quán xinh xắn, có một patio xanh mướt. Đồ ăn ngon và giá vừa phải. Cần đặt trước nếu muốn chắc chắn có chỗ. Website
• Buonisssimo : hàng kem kiểu Ý, nằm gần Taberna El Paseo, dưới bóng hàng cây cam ven bờ sông Guadalquivir. Địa chỉ : Ronda de Isasa 2, Local.

Không gì thích hơn một ngày xuân nắng ấm, ngồi ăn kem dưới bóng câu cam và hít hà hương cam thơm ngát, ngọt lịm rơi đầy vai áo

Bài liên quan

Album ảnh Córdoba : Album Facebook Cordoba

Album ảnh Granada : Album Facebook Granada

Thế là hết một ngày ở Córdoba rồi, bài blog sau mình sẽ cùng đến Granada, thành phố đẹp nhất châu Âu theo cảm nhận của Cherry Tree on the Moon nhé.

(Một phần bài viết đã đăng trên tạp chí Wanderlust Tips 2019)

Like and Share